در نظام آموزش و پرورش، دانش‌آموزان پس از کسب نمرات لازم و قبولی در سال اول مقطع تحصیلی متوسطه جهت ادامه تحصیل وارد مرحله انتخاب رشته می‌شوند (سال دوم مقطع تحصیلی متوسطه) که از اهمیت بسزایی برخوردار است. شاخه‌های تحصیلی که هر یک از دانش‌آموزان در سال دوم مقطع تحصیلی متوسطه می‌توانند انتخاب کنند عبارتند از: 1.شاخه نظری،2.شاخه کاردانش و 3.شاخه فنی و حرفه‌ای که هر یک از این شاخه‌ها به رشته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند. در زیر به توضیح ساختار و ویژگی‌های این رشته‌ها می‌پردازیم.
شاخه نظری
شاخه نظری در مقطع تحصیلی متوسطه آموزش و پرورش شامل چهار رشته ریاضی -
فیزیک، ادبیات و علوم انسانی، علوم تجربی و علوم و معارف اسلامی است. حدود
52 واحد از درس‌های این شاخه، (زبان و ادبیات فارسی، زبان عربی، فرهنگ و
معارف اسلامی، زبان خارجی) در همه رشته‌ها به صورت مشترک و بیشتر در
پایه‌های اول و دوم مقطع تحصیلی متوسطه ارایه می‌شود. درس‌های اختصاصی این
شاخه در تمامی رشته‌ها حدود 44 واحد است که بیشتر در پایه سوم ارایه
می‌شود (دروس دیفرانسیل، هندسه، گسسته، فیزیک و شیمی برای رشته ریاضی
فیزیک، دروس ریاضی، فیزیک، شیمی، زمین‌شناسی و زیست‌شناسی برای رشته علوم
تجربی و دروس ریاضی، اقتصاد، تاریخ و جغرافیا، علوم اجتماعی، فلسفه و منطق
و روانشناسی برای رشته علوم انسانی)، مراکز و واحدهای آموزشی مربوط به
این شاخه «دبیرستان» نامیده می‌شوند.
